ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ
Με τον Δημήτρη Μαρούλη
Πριν από 24 χρόνια, η Μελίνα Μερκούρη, μία από τις πλέον αξιόλογες προσωπικότητες του προηγούμενου αιώνα, μετά από μακρόχρονη μάχη με τον καρκίνο, άφηνε την τελευταία της πνοή σε νοσοκομείο της Νέας Υόρκης.
Η Αμαλία-Μαρία (Μελίνα) Μερκούρη, γεννήθηκε στην Αθήνα στις 18 Οκτωβρίου 1920 και ήταν εγγονή του πρώην δήμαρχου Αθηναίων Σπύρου Μερκούρη και κόρη του βουλευτή της ΕΔΑ και πρώην υπουργού Σταμάτη Μερκούρη.
Το 1944, αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Εντάχθηκε στο δυναμικό του Εθνικού Θεάτρου, όπου ερμήνευσε μικρούς ρόλους στην κεντρική σκηνή και στη σκηνή του Πειραιά. Το 1945 εμφανίστηκε ως Ηλέκτρα στο έργο του Ευγένιου Ο΄Νηλ ”Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα”, ενώ, το 1949, πρωταγωνίστησε στην παράσταση του έργου του Τένεσι Ουίλιαμς ”Λεωφορείο ο πόθος”, που ανέβασε το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν και μέχρι το 1950, συνεργάστηκε με το Θέατρο Τέχνης σε έργα των Άλντους Χάξλεϊ, Άρθουρ Μίλερ, Φ. Γιόρνταν και Α. Ρουσέν.
Το 1951, εργάστηκε στο Παρίσι με διάφορους θιάσους σε έργα βουλεβάρτου και το 1953, τιμήθηκε με το έπαθλο Μαρίκας Κοτοπούλη.
Το 1955, επανέρχεται στην Ελλάδα και πρωταγωνιστεί στο θέατρο Κοτοπούλη-Ρεξ σε έργα από όλο το φάσμα του δραματολογίου, ενώ, παράλληλα, ξεκινά την κινηματογραφική της σταδιοδρομία με τη ”Στέλλα” του Μιχάλη Κακογιάννη.
Το 1957, η ζωή και η σταδιοδρομία της συνδέονται με τον Γάλλο σκηνοθέτη Ζιλ Ντασέν με τον οποίο παντρεύτηκε, αφού στο μεταξύ είχε χωρίσει από τον πρώτο της σύζυγο Πάνο Χαροκόπο. Μέχρι το 1960 πρωταγωνιστεί στις ταινίες του Ντασέν ”Ο Χριστός ξανασταυρώνεται” και ”Ο νόμος”, καθώς και στην ”Τσιγγάνα” του Λόουζι.
Το 1960, τιμάται με το πρώτο βραβείο ηθοποιΐας του Φεστιβάλ Κανών, για την ερμηνεία της στο έργο του Ντασέν ”Ποτέ την Κυριακή” και την επόμενη χρονιά, επανεμφανίζεται στη σκηνή με το ”Θέατρο Τέχνης”, στο έργο του Τένεσι Ουίλιαμς ”Γλυκό πουλί της νιότης”.
Την περίοδο 1962-1966, πρωταγωνιστεί στις ταινίες ”Φαίδρα”, ”Τοπ Καπί”, ”Δέκα και μισή καλοκαίρι βράδυ” του Ντασέν και στο φιλμ του Χουαν Αντόνιο Μπαρδέμ ”Μηχανικά πιάνα”.
Τον Απρίλιο του 1967, αμέσως μετά την επιβολή της δικτατορίας των συνταγματαρχών αυτοεξορίζεται και αρχίζει την πολιτική της δράση. Γυρίζει σε όλον τον κόσμο, μιλώντας και ενημερώνοντας το διεθνές κοινό για το δικτατορικό καθεστώς στην Ελλάδα. Στη διάρκεια της επτάχρονης δικτατορίας γίνεται η γνωστότερη αντιδικτατορική φυσιογνωμία στο εξωτερικό. Η δικτατορία της αφαίρεσε την ελληνική ιθαγένεια.
Το διάστημα 1970-1973, πρωταγωνιστεί στις ταινίες ”Υπόσχεση την αυγή” και ”Δοκιμή” του Ζ. Ντασέν.
Το 1974, μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας εγκαθίσταται οριστικά στην Ελλάδα, όπου συνεχίζει την πολιτική της δράση, μέσα από το ΠΑΣΟΚ, από το οποίο, πάντως, είχε διαγραφεί για μικρό χρονικό διάστημα το 1975.
Στη χρονική περίοδο 1974-1981, εμφανίζεται έκτακτα στη σκηνή, με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος στη ”Μήδεια” του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Μίνου Βολονάκη, στην ‘’Όπερα της δεκάρας” του Μπρεχτ, σε σκηνοθεσία του Ζιλ Ντασέν, στο ”Γλυκό πουλί της νιότης” του Ουίλιαμς, πάλι σε σκηνοθεσία του Ντασέν, στην ”Ορέστεια” του Αισχύλου σε σκηνοθεσία του Κ. Κουν και σε ένα ”θέαμα Μπρεχτ”- σύνθεση Πλωρίτη και σκηνοθεσία Ντασέν – μαζί με τον Μάνο Κατράκη.
Το 1977, εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής, με το ΠΑΣΟΚ στην Β’ περιφέρεια Πειραιώς.
Το 1979, πρωταγωνιστεί στην ταινία ”Η κραυγή” του Ζ. Ντασέν.
Το 1981, μετά τη νίκη του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του Οκτωβρίου, συμμετέχει για πρώτη φορά στην κυβέρνηση ως υπουργός Πολιτισμού, αξίωμα το οποίο διατηρεί καθ’ όλη τη διάρκεια των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου.
Κατά τη διάρκεια της θητείας της υποστήριξε με ζήλο την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα στην Ελλάδα, πρωτοστάτησε στην καθιέρωση του θεσμού ”Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης” και ενίσχυσε τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα. Επίσης, ενίσχυσε το Θέατρο Τέχνης, την αναστήλωση-αναπαλαίωση του Ρεξ, συμμετείχε στην προσπάθεια πολιτιστικής αναβάθμισης των χωρών της Μεσογείου και υπήρξε από τους πρωτεργάτες της πολιτιστικής σύνδεσης της ΕΟΚ με τις ανατολικές χώρες.
Στις 31 Ιουλίου 1990 ανακοινώνεται η επίσημη υποστήριξή της από το ΠΑΣΟΚ και τον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου για τη διεκδίκηση της θέσης της Δημάρχου Αθηναίων, ενόψει των δημοτικών εκλογών του Οκτωβρίου. Στις 14 Οκτωβρίου 1990, πάντως, ηττάται στις δημοτικές εκλογές, λαμβάνοντας ποσοστό 45,9%, έναντι 50,1% του Αντώνη Τρίτση που υποστηρίχθηκε από τη Νέα Δημοκρατία.
Στις 10 Οκτωβρίου 1993 εκλέχθηκε βουλευτής Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ και στις 13 του ίδιου μήνα ορκίστηκε για άλλη μια φορά υπουργός Πολιτισμού, γεγονός για το οποίο είχε πει σε παλαιότερη συνέντευξή της: ”Δεν θα παραδεχτώ ποτέ εν ζωή, ότι δεν θα ξαναπαίξω ως ηθοποιός. Δεν πιστεύω ότι ο υπουργός είναι επάγγελμα. Πιστεύω ότι μια μέρα μπορεί να μην είσαι πια υπουργός, αλλά ποτέ δεν σταματάς να είσαι πολιτικός. Δεν μπορώ να μην αναμιγνύομαι στα κοινά. Θα ήταν για μένα μισός θάνατος”.