ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ
Με τον Δημήτρη Μαρούλη
Πέθανε σε ηλικία 85 ετών, από καρδιακή ανακοπή, ο νομπελίστας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης. Σε ανακοινώσεις τους, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, τα πολιτικά κόμματα, πολιτιστικοί και συνδικαλιστικοί φορείς, αφού εξέφρασαν τη συγκίνησή τους, υπογράμμισαν το δυσαναπλήρωτο κενό, αλλά και την πνευματική παρακαταθήκη που άφησε ο ποιητής.
Ο Οδυσσέας Ελύτης (Οδυσσέας Αλεπουδέλης) γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου του 1911 στο Ηράκλειο Κρήτης και ήταν ο μικρότερος γιος του Παναγιώτη Αλεπουδέλη και της Μαρίας Βρανά, από τη Μυτιλήνη.
Από τις παραμονές του Α’ Παγκόσμιου πολέμου εγκατέλειψε με την οικογένειά του την Κρήτη για να εγκατασταθεί οριστικά στην Αθήνα. Από το 1917 ως το 1920 φοίτησε στο ιδιωτικό σχολείο Δ. Ν. Μακρή και ύστερα στο Γ’ Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών.
Στα παιδικά του χρόνια ονειρευόταν να γίνει αθλητής. Μια εφηβική αδενοπάθεια, όμως, τον ανάγκασε να στραφεί σιγά – σιγά στον εαυτό του και τη λογοτεχνία. Έτσι, ανακαλύπτει τον Καβάφη. Το 1929, όταν πλέον έχει τελειώσει τη φοίτηση στο Γυμνάσιο, κάνει μια αποφασιστική στροφή στην ποίηση. Αρχίζει να στέλνει τα πρώτα του ποιήματα σε περιοδικά, με διάφορα ψευδώνυμα.
Το 1930 εγγράφεται στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1936 εγκαταλείπει τις πτυχιακές εξετάσεις και κατατάσσεται στον στρατό. Μετά από δύο χρόνια απολύεται, ενώ το 1939 εκδίδει συγκεντρωμένα παλαιότερα άλλα και νέα ποιήματά του με τον τίτλο: ”Προσανατολισμοί”.
Με την κήρυξη του Β’ Παγκόσμιου πολέμου, κατατάσσεται ως Ανθυπολοχαγός στη Διοίκηση του Στρατηγείου του Α’ Σώματος Στρατού. Την ίδια εποχή αρχίζει να γράφει την ποιητική σειρά ” Ήλιος ο Πρώτος”, πτην οποία ολοκλήρωσε τον επόμενο χρόνο (1942). Στη συνέχεια, έγραψε το ποίημα: ” Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας”.
Μετά το τέλος του πολέμου διορίζεται -με σύσταση του Γιώργου Σεφέρη- διευθυντής Προγράμματος του νεοσύστατου Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας.
Παράλληλα, συνεργάζεται με την εφημερίδα ”Ελευθερία” και το περιοδικό ”Τετράδιο”.
Το 1948 φεύγει για την Ελβετία και στη συνέχεια εγκαθίσταται στο Παρίσι. Εκεί, έρχεται σε επαφή με μοντέρνους Γάλλους ποιητές και με τους μεγάλους ζωγράφους. Αργότερα τον βρίσκουμε στην Ισπανία και κατόπιν στην Αγγλία, φιλοξενούμενο του Βρετανικού Συμβουλίου.
Την εποχή αυτή κάνει το πρώτο σχέδιο του ” Άξιον Εστί ”.
Τον Σεπτέμβρη του 1951 επιστρέφει στην Ελλάδα. Διορίζεται και πάλι διευθυντής Προγράμματος του Ε.Ι.Ρ. , απ’ όπου παραιτείται τον επόμενο χρόνο.
Το 1955 κάνει το πρώτο σχέδιο της ποιητικής συλλογής ” Έξι και μια τύψεις για τον ουρανό”. Μεταφράζει τη ”Νεράιδα” του Ζαν Ζιρωντού για το Εθνικό Θέατρο και αργότερα τον ”Κύκλο με την Κιμωλία” του Μπ. Μπρεχτ για το ”Θέατρο Τέχνης” του Κάρολου Κουν.
Ταυτόχρονα, εργάζεται εντατικά στα ποιητικά έργα ” Άξιον Εστί” και ” Έξι και μια τύψεις για τον ουρανό”.
Το 1960 βραβεύεται με το Α’ κρατικό βραβείο ποίησης για το ” Άξιον Εστί ”.
Το 1961 πηγαίνει, με κυβερνητική πρόσκληση, στις ΗΠΑ και στη συνέχεια, επιστρέφει στο Παρίσι, όπου συνεργάζεται με τον συμπατριώτη του Ε.Teriade (Στρατής Ελευθεριάδης) για την ίδρυση του Μουσείου Θεόφιλου στη Μυτιλήνη.
Επανέρχεται στην Αθήνα και το 1962 βρίσκεται -μετά από πρόσκληση- με τον Ανδρέα Εμπειρίκο και τον Γιώργο Θεοτοκά, στη Σοβιετική Ένωση.
Το 1965 ολοκληρώνει τα δοκίμια που θα αποτελέσουν τον τόμο ”Ανοικτά Χαρτιά”.
Τον ίδιο χρόνο πηγαίνει στη Σόφια με τον Γ. Θεοτοκά καλεσμένος από την ” Ένωση Βουλγάρων Συγγραφέων” και το 1967 στην Αίγυπτο.
Δύο χρόνια αργότερα αναχωρεί για το Παρίσι, όπου και εγκαθίσταται. Εκεί γράφει τα πρώτα ποιήματα της σειράς ”Το Φωτόδεντρο”. Τον επόμενο χρόνο ολοκληρώνει τη σειρά ”Το Φωτόδεντρο και η δέκατη τέταρτη ομορφιά”, καθώς και τη σειρά ”Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας”.
Το καλοκαίρι του 1970 βρίσκεται στην Κύπρο, όπου συναντάται με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Μετά την τετράμηνη διαμονή του εκεί επιστρέφει στο Παρίσι και αρχίζει να γράφει το ”Μονόγραμμα”.
Στις 6 Ιουλίου του 1971 επιστρέφει στην Ελλάδα. Τον ίδιο χρόνο τυπώνεται στις Βρυξέλλες το ”Μονόγραμμα” και στην Αθήνα ”Το Φωτόδεντρο και η δέκατη τέταρτη ομορφιά”.
Στα 1972-73 εκδίδονται ”Τα Ρω του Έρωτα”, η ”Villa Natacha” και ”Ο ζωγράφος Θεόφιλος”.
Μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στη χώρα μας αναλαμβάνει πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης και γίνεται μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Θεάτρου. Στην Αθήνα κυκλοφορούν τα ”Ανοιχτά Χαρτιά”, που είναι δοκίμια και τα ποιήματα ”Ετεροθαλή”.
Το 1975 ανακηρύσσεται επίτιμος Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Στη χρονική περίοδο 1976-77 κυκλοφορούν στην Αθήνα τα έργα του: ”Δεύτερη Γραφή” (Μεταφράσεις), ”Η Μαγεία του Παπαδιαμάντη” (δοκίμιο) και ”Το Σηματολόγιο” (ποιητικές ρήσεις με διακοσμητικά σχέδια).
Τον Οκτώβριο του 1979, τιμήθηκε με την ανώτερη τιμητική διάκριση των γραμμάτων, το Νόμπελ της Λογοτεχνίας.
Ο Ελύτης θεωρείται ως ένας από τους ανανεωτές της ελληνικής ποίησης, ο ποιητής του νεώτερου λυρισμού, που τον έφτασε στην τελειότερη απόδοσή του.
Πολλοί ήταν αυτοί που μετέφρασαν έργα του, έγραψαν και μίλησαν γι’αυτόν, όπως και πολλά ήταν τα ποιήματά του που μελοποιήθηκαν από αρκετούς σύγχρονους μουσικοσυνθέτες, όπως τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Γ. Μαρκόπουλο, τον Δ. Λάγιο, τον Μ. Τρανουδάκη, τον Ν. Μαυρουδή, τον Γ. Γλέζο, τον Λ. Κόκοτο, τον Ηλ. Ανδριόπουλο κ.ά.